Cas No: 64-19-7
EINESC No: 200-580-7
Molekül ağırlığı: 60,05 g/mol
Kimyasal Formülü: C3H4O2
Kimyasal Yapısı
Fiziksel Özellikleri :
Genel özellikler: Renksiz sıvı
Koku: Keskin, sirke benzeri
Yoğunluk: 1.049 g/cm3
Kaynama noktası: 119 °C
Erime noktası: 17 °C
Parlama noktası: 40 °C
Buhar basıncı: 11,9 mmHg (20 °C)
Kırılma indisi: 1,371 nD
Çözünürlük(suda) : Tamamen karışabilir
Genel Özellikleri:
Asedik asit veya etonoik asit zayıf bir organik asittir. İkinci en basit karboksilik asittir ve karboksil grubuna bağlı bir metil grubundan oluşur. Sirkenin ekşi tadını ve keskin kokusunu verdiği için sirke asidi olarak da bilinir. Hem biyolojik hem de sentetik yollarla elde edilebilir.
Üretimi:
Yukarıda yazıldığı gibi asetik asit endüstri için hem sentetik olarak hem de bakteri fermantasyonu ile üretilebilir. Şu anda endüstriyel olarak kullanılan asetik asitin %75’i metanolün karbonilasyonu ile üretilmektedir. Fermantasyon yoluyla üretilen asetik asit toplamın sadece yüzde onuna yakın bir miktarını oluştursa da birçok ülkede yasalar gereği sirke için kullanılan asetik asit sentetik olarak üretilemediğinden dolayı biyolojik yollarla yapılan üretim önemlidir.
Bunların yanında aselaldehit ve etilen oksidasyonu ile de asetik asit üretilebilmektedir.
Kullanım alanları:
Asedik asit sirkenin temel bileşenlerden birisidir. Sağladığı asitlik gıdalar bozacak mikroorganizmaların gelişmelerini engelleyeceğinden %4 oranda sirkelerde, %18 oranında turşularda kullanılır. Ayrıca yaygın kullanılan bir gıda katkısıdır.
Bu kullanım ise genel asedik asit kullanımı içinde çok büyük bir hacme sahip değildir. En büyük kullanım alanı vinil asetat üretimidir ve asetik asitten elde edilen vinil asetat çoğunlukla tahta tutkalı olarak kullanılır.
Asedik asit önemli bir ölçüde de çözücü olarak kullanılır. Genelde karbokatyon içeren reaksiyonlar için iyi bir çözücüdür. PET plastiklerin üretiminde kullanılan ham maddelerin üretiminde çözücü olarak kullanılır. Bu kullanım bütün asetik asit kullanımının %10’unu oluşturur. Bunun yanında asetik asidin esterleri ise mürekkep, boya ve kaplama üretiminde sıkça kullanılır.
Aynı zamanda tıpta geniş bir kullanım alanına sahip olan asetik asit hem antiseptik olarak hem de kanser tanı ve tedavisinde sıkça kullanılır. En yaygın tanı uygulaması rahim ağzı kanseri teşhisindedir. Asit hazırlanmış çözeltide rahim ağzına uygulanır ve bir dakika sonra eğer beyaz bir alan belirirse test pozitif demektir.
Güvenlik Önlemleri ve Zehirlilik Durumu
Asetik asit cilt için aşırı derecede aşındırıcıdır. Buharı; ciddi göz, cilt ve solunum yolu hasarlarına sebebiyet verebilir. Uzun süre maruz kalınmaması gereklidir. Kan pH’ını ciddi ölçüde değiştirebilir. Asetik asitin zararları konsantrasyonu ile ciddi derece ilişkilidir. Bununla ilgili konsantrasyona göre açıklanmış bir AB tehlike sınıflandırması vardır. Göz ile temasında geri dönülmez yaralanmalara sebebiyet verebilir.
Asetik asit aynı zamanda standart koşullar altında daha zor tutuşsa da 39°C’yi geçen sıcaklıklarda yanıcılığı ciddi oranda artar ve yüksek konsantrasyonlarda havayla patlayıcı karışımlar oluşturabilir. İyi havalandırılmış, serin ortamlarda, ağzı sıkıca kapatılmış kaplarda saklanmalı ve açık alevden, yüksek sıcaklıktan kaçınılmalıdır.