Cas No: 110-54-3
EINESC No: 925-292-5
Molekül ağırlığı: 86.178 g/mol
Kimyasal Formülü: C6H14
Kimyasal Yapısı
Fiziksel Özellikleri :
Genel özellikler: Renksiz sıvı
Koku: Petrol benzeri
Yoğunluk: 0,6606 g/mL (20 ° C)
Kaynama noktası: 140 – 200 °C
Erime noktası: – 95 °C
Parlama noktası: 69 °C
Buhar basıncı: 16,167 kPa (20 ° C)
Kırılma indisi: 1.375 (20 ° C)
Çözünürlük(suda) : 9,5 mg/L
Genel Özellikleri:
Hekzan 6 tane karbon atomuna sahip düz zincirli bir hidrokarbondur. Petrolün önemli içeriklerinden birisidir. Uygun fiyatlı olması, kolayca buharlaşması, çoğu alkanda da olduğu gibi genellikle reaksiyona girme eğiliminde olmaması ve nispeten daha güvenli olması sebebiyle apolar bir çözücü olarak endüstride çok yüksek miktarlarda kullanılır. Endüstriyel olarak satılan hekzan genellikle, %65 civarında hekzan ve hekzanın izomerlerinin karışımıdır. Bunun sebebi hekzanı saflaştırmanın maliyetini çok arttırması ve hekzanın kullanıldığı alanlarda genelde böyle bir saflığa ihtiyaç duyulmamasıdır.
Üretimi:
Hekzan saf petrolün damıtılmasıyla elde edilir.
Kullanım alanları:
Hekzan endüstriyel olarak birçok farklı alanda kullanılan bir kimyasaldır. En çok boyalarda ve boya incelticilerde solvent olarak kullanılır. Plastik, sakız, reçine, madeni yağ, kauçuk, sanayinde kullanıldığı gibi, mürekkep yapımında ve dezenfektan imalatında da görev almaktadır. Ayakkabı üretiminde kullanılan yapıştırıcılar da genellikle hekzan içerir.
Ayrıca ekstraksiyon ajanı olarak bazı bitkilerden yağlarının eldesinde kullanılır. Günümüzde soya yağı başta olmak üzere birçok bitkisel yağ hekzan kullanılarak ekstrakt edilir ve çoğu zaman son üründe bir kirletici olarak eser miktarda kalır.
Çok iyi bir yağ çözücü olduğu için geçmişte tekstilde kumaşları yağlardan temizlemek için kullanılsa da günümüzde tekstilde kullanımı yasaklanmıştır.
Bununla beraber kromatografi gibi bazı laboratuvar tekniklerinde de apolar uçucu bir çözücü olarak hekzanlar görev yapar.
Güvenlik Önlemleri ve Zehirlilik Durumu
Yüksek seviyelerde hekzana maruz kalmak akut mide bulantısı, baş dönmesi, baş ağrısı gibi etkiler oluşturabilir. Daha yüksek konsantrasyonlarda maruz kalınan durumlarda ise bu etkiler güçlenir ve merkezi sinir sistemine zarar verir. Kronik hekzan maruziyetinde ise merkezi sinir sisteminde ve iç organlarda kalıcı hasarlar oluşabilir. Kemiklerde ve kaslarda ciddi hasarlara meydana gelebilir. Ayrıca hekzan cilt ve göz için aşırı tahriş edicidir ve dokularda kızarma gibi izler oluşturabilir. Hekzanın doğurganlığa zarar verdiği de düşünülmektedir.
Hekzan sucul ortam için çok risklidir. Suda çözünmediği için doğada birikir ve biyolojik olarak parçalanması çok uzun zaman alır.
Hekzan bunlarla birlikte aşırı yanıcıdır ve hava ile yanıcı patlayıcı karışımlar oluşturur. 1981 yılında bir yağ fabrikası tarafından yasadışı bir şekilde kanalizasyona verilmiş ve bu kanalizasyonda çıkan bir yangın 21 kilometrelik bir hat boyunca patlamalara sebep olmuştur.
Bu yüzden hekzan iyi havalandırılmış serin ortamlarda, ağzı sıkıca kapatılmış kaplarda saklanmalı; her türlü alev kaynağından ve yüksek sıcaklıktan uzak tutulmalıdır. Hem çevreye verdiği zarar hem de yangın riskleri sebebiyle asla direkt şehir şebekesine verilmemelidir.